Ο τόπος μας

Ο Θεολόγος όντας το πιο πλούσιο χωριό και ιδιαίτερη πατρίδα των προυχόντων και των πολιτικών της Θάσου έχει δύο κοινότητες, Άνω και Κάτω Θεολόγου, δύο σχολεία, δύο ενορίες. Οι Θεολογίτες εξαπλασιάζονται σε πληθυσμό, λόγω μεγάλου αριθμού ξένων που έρχονται κατά ρεύματα μετά το 1821 και εγκαθίστανται στο χωριό τους. Αρκετοί ξένοι είναι οικονομικά ισχυροί και άλλοι πνευματικά υψηλού επιπέδου μορφωμένοι άνθρωποι. Σε κινήματα και επαναστάσεις που γίνονται στην Ελλάδα, (1878, 1897) Θεολογίτες εθελοντές σπεύδουν και διακρίνονται για τη δράση τους. Και εναντίον, όμως, σκληρών μέτρων των Αιγυπτίων, οι Θεολογίτες εξεγείρονται έχοντας τη συμπαράσταση όλων των Θασίων, τους οποίους οργανώνουν και κατευθύνουν. Έτσι το 1902 στο Θεολόγο εξεγείρονται εναντίον των Αιγυπτίων που τους αφαιρούσαν δικαιώματα και προνόμια που είχαν. Σ' ένα συλλαλητήριο του 1902 δολοφονούνται 3 Θεολογίτες με αποτέλεσμα να ζητήσουν οι οργανωτές την επέμβαση της 'Υψηλής Πυλης', που πράγματι επενέβη, αφαίρεσε τη Θάσο απ' τους Αιγυπτίους και την προσάρτησε στην Τουρκία. Αυτό φυσικά ως την 8η πρωινή της 18ης Οκτωβρίου 1912 που η Θάσος απελευθερώθη οριστικά από τους Τούρκους και ξαναγύρισε πάλι στην αγκαλιά της Ελλάδος. Έκτοτε το Θεολόγο έζησε μια προσωρινή σκλαβιά κατά το Β' παγκόσμιο πόλεμο με τη βουλγαρική κατοχή.

Σήμερα, εξελισσόμενοι με αλματώδη τρόπο οι παράλιοι οικισμοί του (Πευκάρι, Ποτός, Αστρίς, Θυμωνιά, Αλυκή, Κοίνυρα) λόγω τουρισμού, το ίδιο δε΄ διατηρεί τη γλυκιά παραδοσιακή του μορφή περιμένοντας την αγάπη και τη φροντίδα των παιδιών του.

Μία απ' τις πρώτες γραπτές μαρτυρίες για τον Θεολόγο της Θάσου είναι του έτους 1287. Συγκεκριμένα, σε χρυσόβουλο λόγο του βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου β' Παλαιολόγου αναφέρεται ότι η μονή Φιλόθεου του Άγ. Όρους είχε μετόχι στο όνομα του Ευαγγελιστή και θεολόγου Ιωάννη στη θέση του σημερινού χωριού, το όνομα του οποίου μάλιστα οφείλεται σ' αυτό ακριβώς το γεγονός.

Δεύτερη γραπτή μαρτυρία για τον θεολόγο έχουμε το 1384, έτος κατά το οποίο έγραψε τη διαθήκη του ο Άρχοντας της Χριστούπολης (Καβάλας) και ιδρυτής της μονής του Παντοκράτορα στο Άγιο Όρος, Ιωάννης. Φαίνεται όμως ότι τότε δεν υπήρχε ακόμη συγκροτημένο χωρίο. Είχαμε τότε "περιοχή" Θεολόγου στην οποία οι Αγιορείτες μοναχοί, εκμεταλλευόμενοι τα πολλά νερά του τόπου και την πυκνή του βλάστηση, έχτιζαν πολλά μετόχια και υδρόμυλους.

Ο Θεολόγος σαν χωριό εποικίσθηκε με την εγκατάσταση Τούρκων στη Θάσο μεταξύ των ετών 1479-1538. Το χωριό μάλιστα χτίσθηκε αρχικά στην αριστερή όχθη του λάκκου (=ρέματος). Πιο συγκεκριμένα χτίστηκαν δύο μαχαλάδες (=συνοικίες), των Τούρκων και των Ελλήνων Χριστιανών, τα όρια των οποίων ήταν εκεί όπου σήμερα είναι χτισμένο το παρεκκλήσι του Μιχαήλ Αρχαγγέλου. Το τζαμί (=τέμενος) και τα νεκροταφεία των Τούρκων ήταν κοντά στο σωζόμενο γεφύρι. Σημαντικό κτίσμα, του 16ου αιώνα ίσως, ήταν ο γκρεμισμένος σήμερα Πύργος στον πέρα Μαχαλά. Ως το έτος 1950 σωζόταν σχεδόν όλο το παλιό χωριό, δηλαδή οι τοίχοι των σπιτιών που σε ύψος 1,5 - 2μ. ,στο εσωτερικό των οποίων μερικοί σύγχρονοι Θεολογίτες καλλιεργούσαν κηπευτικά, ενώ άλλοι έπαιρναν πέτρες για νέες οικοδομικές ή άλλες ανάγκες.

Για να κατανοήσουμε πλήρως την αιτία ή το λόγο δημιουργίας του Θεολόγου, πέρα από τον ερχομό και την κατάκτηση από τους Τούρκους, πρέπει να λάβουμε υπ' όψιν μας και τα έξης:

•Από τον 14° αιώνα και μετά οι ακτές της Θάσου όπως και άλλων νησιών, υπέφεραν τα πάνδεινα από πειρατικές επιδρομές. Πειρατές λεηλατούσαν τους ακμάζοντες και πλούσιους παράλιους οικισμούς και με αρπαγές αγαθών και ανθρώπων, με σφαγές και ποικίλες άλλες καταστροφές σκορπούσαν τον τρόμο στους κατοίκους. Ώς σήμερα σώζονται τοπωνύμια με το όνομα Φονιάς που θυμίζουν ομαδικούς φόνους των πειρατών και στις προφορικές παραδόσεις των κατοίκων σώζονται και σήμερα ιστορίες και γεγονότα τρομακτικά που σχετίζονται με την περίοδο αυτή. Αυτός ήταν ο λόγος που οι κάτοικοι πανικόβλητοι άφησαν τα σπίτια τους και τα υπάρχοντα τους στα παράλια για να ζητήσουν καταφύγιο στο εσωτερικό του νησιού και σε αθέατα από την θάλασσα μέρη.

•Πέρα από αυτά να Θυμίσουμε ακόμη ένα ιστορικό γεγονός: Αμέσως μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Τούρκους το 1453 πολλοί Έλληνες της Πόλης εγκατέλειψαν τη βασιλεύουσα και περιπλανώμενοι στο Αιγαίο ζητούσαν καταφύγιο για να γλιτώσουνε από τις σφαγές και τη δουλεία. Μια μεγάλη ομάδα απ' αυτούς κατέφυγε στη Θάσο και εγκαταστάθηκε στη θέση του Θεολόγου "Πολίτες" όπου υπήρχε νερό και μικρές εδαφικές εκτάσεις για καλλιέργεια. Εκεί ίδρυσαν δύο οικισμούς "Άνω" και "Κάτω" Πολίτες, τα ερείπια των εκκλησιών των οποίων σώζονται και σήμερα.

Ο Θεολόγος λοιπόν, συνοικίσθη από Τούρκους κατακτητές, από κατοίκους των παραλίων οικισμών και από τους "Πολίτες". Αργότερα βέβαια ο πληθυσμός του μεγάλωσε λόγω της οικονομικής του ακμής και της έλευσης πληθώρας ξένων, κυρίως από την Ήπειρο και την Δυτική Μακεδονία αλλά και από άλλα μέρη της Ελλάδας. Έτσι λοιπόν ιδρύθηκε ο Θεολόγος. Οι κάτοικοι του όμως Θεολογίτες, δεν ξέκοψαν από τους παράλιους οικισμούς, στους οποίους, βρισκόταν όλη η κτηματική τους περιουσία. Το 1708 έχουμε σαφώς χωριό Θεολόγος το οποίο κατέχοντας το 1/3 της περιοχής της Θάσου εξελίσσεται ραγδαία σε πλούσιο και μεγάλο κεφαλοχώρι. Ενώ όλα τα άλλα χωριά μαραζώνουν, λόγω απομόνωσης της Θάσου, εξαιτίας κυρίως των Πειρατών.

Ο Θεολόγος όντας το πιο πλούσιο χωριό και ιδιαίτερη πατρίδα των προυχόντων και των πολιτικών της Θάσου έχει δύο κοινότητες, Άνω και Κάτω Θεολόγου, δύο σχολεία, δύο ενορίες. Οι Θεολογίτες εξαπλασιάζονται σε πληθυσμό, λόγω μεγάλου αριθμού ξένων που έρχονται κατά ρεύματα μετά το 1821 και εγκαθίστανται στο χωριό τους. Αρκετοί ξένοι είναι οικονομικά ισχυροί και άλλοι πνευματικά υψηλού επιπέδου μορφωμένοι άνθρωποι. Σε κινήματα και επαναστάσεις που γίνονται στην Ελλάδα, (1878, 1897) Θεολογίτες εθελοντές σπεύδουν και διακρίνονται για τη δράση τους. Και εναντίον, όμως, σκληρών μέτρων των Αιγυπτίων, οι Θεολογίτες εξεγείρονται έχοντας τη συμπαράσταση όλων των Θασίων, τους οποίους οργανώνουν και κατευθύνουν. Έτσι το 1902 στο Θεολόγο εξεγείρονται εναντίον των Αιγυπτίων που τους αφαιρούσαν δικαιώματα και προνόμια που είχαν. Σ' ένα συλλαλητήριο του 1902 δολοφονούνται 3 Θεολογίτες με αποτέλεσμα να ζητήσουν οι οργανωτές την επέμβαση της 'Υψηλής Πυλης', που πράγματι επενέβη, αφαίρεσε τη Θάσο απ' τους Αιγυπτίους και την προσάρτησε στην Τουρκία. Αυτό φυσικά ως την 8η πρωινή της 18ης Οκτωβρίου 1912 που η Θάσος απελευθερώθη οριστικά από τους Τούρκους και ξαναγύρισε πάλι στην αγκαλιά της Ελλάδος. Έκτοτε το Θεολόγο έζησε μια προσωρινή σκλαβιά κατά το Β' παγκόσμιο πόλεμο με τη βουλγαρική κατοχή.

Σήμερα, εξελισσόμενοι με αλματώδη τρόπο οι παράλιοι οικισμοί του (Πευκάρι, Ποτός, Αστρίς, Θυμωνιά, Αλυκή, Κοίνυρα) λόγω τουρισμού, το ίδιο δε΄ διατηρεί τη γλυκιά παραδοσιακή του μορφή περιμένοντας την αγάπη και τη φροντίδα των παιδιών του.